سرمقاله
محمد عسلی
در گذرگاه سیل و حوادث ناگوار
باران¬های سیل¬آسای اخیر که هدیه بزرگ خداوند به زمین¬های تشنه و کشاورزان چشم-انتظار بود دو پیام مهم با خود آورد.
نخست اینکه در ناامیدی بسی امید است و خداوند دعای خستگان را اجابت می¬کند و زمانی که کمتر انتظار چنین باران¬های پررحمتی می¬رود شادی و امید به دل¬ها می¬آورد و شهر و روستا و کوه و در و دشت و بام و کوی و خیابان را شست¬وشو می¬دهد چنانکه خورشید تلألؤ خود را در آینه نگاه خیابان¬های شسته به تماشا می¬گذارد.
دوم، این پیام مهم که تمام شهرها و روستاهای ما در برابر سیل و باران¬های سیل¬آسا آسیب¬پذیرند.
و اما بعد:
سالیان درازی است که اجازه می¬دهیم در کنار و نزدیکی رودخانه¬ها ساختمان¬سازی شود. هر چند می¬دانیم اگر چنین باران¬های پرآبی ببارند آب وارد خانه¬ها می¬شود.
و می¬دانیم اگر در کنار رودخانه¬ها راه عبور اتومبیل¬ها را باز کنیم به هنگامه سیل رودخانه¬ها کشش لازم را ندارند و احتمال وقوع حوادث ناگوار برای بلعیدن اتومبیل¬ها و سرنشینانشان زیاد است.
می¬دانیم قبل از رسیدن فصل باران می¬باید سطح و عمق رودخانه¬ها را خاکبرداری و عمیق کنیم اما بی¬خیال از کنار داشته¬هایمان عبور می¬کنیم تا پیوسته در حالت دفاع و مقابله با حوادث باشیم و خسارات بسیار بیشتری را تجربه می¬کنیم اما برای پیشگیری هزینه نمی¬کنیم.
نه فقط در زمان وقوع سیل¬های ویرانگر بلکه در مسایل دیگری هم که نیاز به پیشگیری داریم کاری نمی¬کنیم و در گذرگاه حادثه می¬نشینیم.
بسیاری از هموطنان ما در فصل تابستان از شدت گرما خود را به آب دریا می¬زنند و متأسفانه به علت بی¬تجربگی نسبت به شنا در دریا خفه می¬شوند. پس باید به اندازه کافی حتی در کنار رودخانه¬ها و سواحل دریاها استخرهای شنا دائر کنیم.
بسیاری از هموطنان ما به علت عدم رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی و به علت جاده-های ناهموار و کم¬عرض و غیرفنی و یا اتومبیل¬های معیوب و ناسالم در جاده¬ها گرفتار تصادفات عدیده می¬شوند و ناخواسته جان به جان¬آفرین تسلیم می¬کنند.
ناگفته پیداست که خسارت¬های جانی از دست دادن جوانان و یا سرپرستان خانوارها بسیار بیشتر از خسارت¬های مالی مانند از دست دادن اتومبیل¬ها و یا وسایل خانه¬های در معرض سیل است و همه این مسایل را به خوبی می¬دانیم اما در برابر حوادث تسلیم می¬شویم و یا به دفاع می¬پردازیم.
دفاع در برابر اعتیاد، در برابر طلاق، در برابر بیکاری و در رابطه با فساد اداری کارساز نیست ما به پیشگیری کارشناسانه نیاز داریم.
ما خود را در گذرگاه حادثه قرار می¬دهیم و با زحمت بسیار و خسارت¬های بی¬شمار گاه جان می¬بازیم و گاه جان به سلامت می¬بریم.
چه بایدمان کرد؟
آیا جز این راهی هست که در اختصاص بودجه¬های سالانه درصد قابل توجهی برای پیشگیری از حوادث و وقایع ناگوار اختصاص دهیم؟
بسیاری از روستاهای در گلوگاه¬های سیل و در رهگذار حادثه را باید به محل¬های مناسب کوچ دهیم.
برای مقابله با بسیاری از معضلات اجتماعی باید فرهنگ¬سازی کنیم.
اگر از این همه آب¬های سرگردان که به رودخانه¬ها و دریاها می¬پیوندند هر ایرانی پنجاه لیتر ذخیره کند چهار میلیارد لیتر ذخیره آب خانگی خواهیم داشت که می¬توان از آن برای باغچه¬ها و یا شست¬وشو استفاده کرد و این یکی از راه¬های ذخیره¬سازی و صرفه¬جویی است. کاری که معمولاً ژاپنی¬ها در خشکسالی انجام داده¬اند.
به منظور پیشگیری از هدررفت آب¬های حجیم باران می¬توان با ایجاد منابع ذخیره¬سازی آب و یا سدهای بیشتر فصلی و یا هدایت آب¬های سرگردان به چاه¬های خشک و کم¬آب، این گوهر حیاتی را ذخیره¬سازی کرد.
می¬توان قبل از وقوع سیل پایه¬های پل¬های فرسوده را تقویت کرد.
می¬توان ساختمان¬های قدیمی و متزلزل را که در حال فرو ریختن هستند به علت آسیب-های احتمالی تخریب کرد.
می¬توان در شیار ارتفاعات همجوار شهرها و روستاها درختکاری کرد تا از ریزش آب باران و وقوع سیلاب¬های سرازیر شده پیشگیری کرد.
و بسیار کارهای پیشگیرانه دیگری که جای آن در این نوشتار نمی¬گنجد.
و در پایان باران رحمت است آن را به زحمت تبدیل نکنیم.
والسلام