جُستار
محمد عسلی
پول ملی در کج راهه‏های اقتصادی
وقتی هویدا نخست وزیر معدوم شاه در تحلیل اقتصادی خود در یک برنامه تلویزیونی گفت: ما آنقدر پول داریم که نمی‏‏دانیم با آن چه کار کنیم به قول خودش خودکار بیک ظرف مدت ۱۰ سال همان قیمت ۵ ریال را داشت و نرخ دلار در بازار آزاد ۸ تومان بود. اما پیکان ۱۳ هزار تومانی را فقط عده خاصی می‏توانستند خریداری کنند.
اکثر قریب به اتفاق مسلمان‏ها پولی در بساط نداشتند و همه نان بخور و نمیری حاصل کارشان بود.
در همین شیراز خودمان فقط ۵ نفر بودند که بانک‏ها را تغذیه می‏کردند و از برگشت چک‏ها با پول نزولی جلوگیری می‏شد. رجبعلی صراف، زرشناس، عزیز دلاوران، کهن‏نیم و یک کلیمی دیگر از جمله پولدارها و نزول‏خورها بودند.
پول نزولی معروف به ده چل بود، ۱۰ تومان قرض می‏دادند ۱۴ تومان می‏گرفتند.
جمعیت ۳۰۰ هزار نفری شیراز و شهری که تقریباً یک چهلم امروز بود اینک حدود ۵/۱ میلیون نفر جمعیت دارد.
بیشتر ساکنان شهر اجاره‏نشین بودند. اکثر خانه‏ها حمام نداشتند. تلویزیون در ابتدا یک کانال سیاه و سفید بود و بعد از مدتی به سه کانال افزایش یافت و فقط در تهران با تلویزیون‏های گراندیک آلمانی برای چند ساعتی تلویزیون رنگی قابل استفاده بود. اکثریت مردم قدرت خرید اتومبیل نداشتند و بچه‏ها برای تماشای تلویزیون‏های ساخت خارج دور بعضی اتومبیل‏ها جمع می‏شدند.
و خیلی مسایل دیگر که جای بحث فراوان دارد.
آری در آن زمان که پشتوانه پول ملی ایران یعنی همین ریال دلار آ مریکا بود که از فروش نفت به دست می‏آمد، پول ملی ثبات داشت و نوسان بسیار کمی در قیمت داشت.
و اما بعد (ادامه…)