سرمقاله
محمد عسلی
دفاع نکردن بهتر از بد دفاع کردن است
به بهانه سالروز تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی فرصتی پیش آمد تا نقدی داشته باشیم از عملکردهای این سازمان
یکم تیرماه ۱۳۶۰ مصادف است با تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی.
بعضی از عمده وظایف این سازمان را می‌توان مختصراً به شرح زیر یادآور شد:
الف: سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، سازماندهی، پشتیبانی و نظارت بر تبلیغات دینی- مردمی.
ب: زمینه‌سازی برای یافتن نیروهای مؤمن و پیدایش تشکل‌های انجمن‌های اسلامی و جمعیت مشابه و نظارت بر فعالیت آنها.
ج: تلاش در جهت احیا و اشاعه معارف، فرهنگ و تاریخ تشیع از همه راه‌های ممکن با تأکید بر وحدت تمام مذاهب اسلامی و حراست از آن، با همکاری مراجع و نهادهای ذیربط …
و اما اگر از ۱۷ مورد وظایف دیگر که جمعاً به ۲۰ موضوع تقسیم شده‌اند به اختصار بگذریم و همین ۳ مورد را مورد نقد و تحلیل قرار دهیم، شاید تا حدودی توانسته باشیم میزان موفقیت یا عدم موفقیت سازمان تبلیغات اسلامی را در حد این نوشتار قلمی کنیم.
و اما بعد:
تبلیغات دینی به شیوه و روش قرآن با الهام از سنت پیامبر اکرم(ص) و ائمه هدی و نیز دیدگاه‌ها و فتاوای مراجع تقلید آن هم با توجه به تحولات و تغییراتی که در سطح زندگی مادی و معنوی مردم اتفاق افتاده نه چندان کار مشکلی است و نه چندان ساده. بلکه قبل از آنکه محتوا مورد نظر باشد می‌باید به روش و نحوه تبلیغ و تعلیم توجه کرد که متأسفانه عملکرد سازمان تبلیغات اسلامی نشانگر آن است که روزآمد نیست و توجه چندانی به آموزش، رشد و خلاقیت جوانان در حوزه دینی ندارد زیرا به صرف توجه به مناسبت‌ها از طریق شعارهای پارچه‌ای و یا پخش بروشور، تراکت و یا تابلونویسی که بیشتر ظاهر کار را به نمایش می‌گذارد نمی‌توان به آن نتایجی رسید که نظر قانونگذار بوده و یا در حد یک نظام اسلامی- انقلابی است.
مدیران سازمان نتوانسته‌اند از امکانات رسانه‌ای اعم از صدا و سیما، خبرگزاری‌ها و مطبوعات و رسانه‌های مجازی در جهت پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی به ویژه برای هدایت و جذب جوانان اقدامات درخوری انجام دهند.
نمونه‌های این عدم موفقیت را می‌توان در گرایش بسیاری از جوانان به فضاهای مجازی که بیشتر بی‌دینی و مکتب‌های لائیک را ترویج و تبلیغ می‌کنند مثال زد. وضعیت کنونی مساجد و استقبال کم جوانان از نماز جماعت و نماز سر وقت، عدم درک صحیح و درستی از قرآن و آیات و نشانه‌های آن برای یک زندگی مطلوب، عدم توجه به اخلاق اسلامی در تعاملات اجتماعی، گرایش قابل توجه بسیاری از جوانان به فرهنگ برهنگی و بی‌حجابی، وضعیت نابسامان بازار در گرانفروشی و احتکار و کمرنگ شدن آموزش‌های دینی و مذهبی در مدارس و بسیاری معضلات و مشکلات دیگر حکایت از آن دارد که این سازمان از بدو تأسیس تاکنون دچار کندی، کم‌کاری و غفلت است و می‌باید خون تازه‌ای در رگ‌های آن جریان یابد.
و اما بعدتر:
در زمینه تبلیغات اسلامی می‌باید از شعارزدگی و موضع‌گیری‌های سیاسی بدون اطلاع با اعمال نظرهای شخصی و محفلی اجتناب کرد و قرآن را به گونه‌ای به صحنه آورد که هجمه وسیع و شبیخون فرهنگی غرب به ویژه آمریکا که کارشناسان آن پیوسته به دنبال مچ‌گیری و بهانه‌جویی هستند فرصت و بهانه‌ای برای تخریب جمهوری اسلامی پیدا نکنند. آنچه مسلم است یکی از عمده نیروهای تبلیغات اسلامی وعاظ، خطبا و روحانیون و طلابی هستند که بعضاً در بیان، بدون سند حرف‌هایی می‌زنند که روح ائمه و پیامبر اکرم(ص) از سخنان آنان هیچ اطلاعی ندارند. همین حرف‌ها هست که در رسانه‌های خارجی بزرگنمایی «آگراندیسمان» می‌شوند و به خورد خلق‌الله می‌دهند و می‌گویند راهنمایان دینی شما اینگونه‌اند.
پس آن نظارت که جزو اصل بلاتفکیک وظایف است کجا رفته؟
بازارزدگی نشانه‌ای از سنت‌گرایی بی‌جان و غیرپویاست. وقتی از امام راحل(ره) سؤال شد: فقه پویا یا سنتی نظر شما به کدام است؟ ایشان فرمودند: «فقه سنتی ما پویاست…» فقه سنتی وقتی پویا باشد جوانگرا می‌شود و رافع مشکلات است و ایجاد جاذبه می‌کند. ما در سؤالات گزینشی برای استخدام داوطلبان، سؤالاتی مطرح کرده‌ایم که تأثیری در فهم میزان باور و ایمان آنها به اسلام نداشته است.
مثلاً سؤال نکرده‌ایم در قرآن خداوند حقوق زنان را چگونه و چطور اعلام کرده است؟ از آنان سؤال نکرده‌ایم وقتی در دین اجباری نیست، کسی که دین اسلام را پذیرفته چه وظایف و مسئولیت‌هایی دارد؟ بلکه از آنها سؤال کرده‌ایم کفن میت چند تکه است؟ و پرسیده‌ایم وضوی جبیره چگونه است؟ یعنی بیشتر به فرم و حاشیه و فرعیات پرداخته‌ایم تا به محتوا. اخلاق ابتدا در گرو فهم محتوای دینی است.
وقتی در جامعه اسلامی ما دروغ و ریاکاری تا به این حد زیاد شده بعضی از نمایندگان و مسئولان خیلی راحت وعده‌های دروغ به خورد مردم می‌دهند و باور و ایمان به اسلام تضعیف می‌شود.
کار سازمان تبلیغات اسلامی دفاع بحق، کارشناسانه، مطالعه شده از اسلام و جمهوری اسلامی است نه عکس‌العمل‌های انفعالی و تدافعی.
سازمان تبلیغات اسلامی هنوز نتوانسته برای برگزاری مراسم یوم‌الله ۲۲ بهمن یک دبیرخانه دائمی داشته باشد تا در طول یک سال بتواند ضمن تماس با صاحبنظران به درستی از انقلاب اسلامی بدون شعارزدگی دفاع کند.
معمولاً یکی دو هفته قبل از ۲۲ بهمن جلسات صوری و بدون پشتوانه عملی گرفته می‌شود که نهایتاً سخن از راهپیمایی ۲۲ بهمن است و یک سال بعد در به همین پاشنه می‌چرخد. در طول سال دیگر خبری از دستاوردها و موانع و مشکلات و ایثار و فداکاری‌ها نیست مگر به مناسبت که اگر قدرشناسی و قدردانی و زنده کردن یا شهدا نمی‌بود، همه چیز به فراموشی می‌رفت.
در خصوص زمینه‌سازی برای یافتن نیروهای مؤمن و پیدایش تشکل‌های انجمن‌های اسلامی و … نیز حرف و حدیث بسیار است که به علت بی‌اطلاعی از آن می‌گذرم، چون در این خصوص خبری و یا گزارشی رسانه‌ای نشده است.
در هر صورت یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید: دفاع نکردن بهتر از بد دفاع کردن است.
از اسلام، انقلاب و جمهوری اسلامی و دستاوردهای آن اگر نمی‌توانیم خوب دفاع کنیم بهتر است مطالعه کنیم بعداً دفاع کنیم.
والسلام