یادداشت سردبیر
اسماعیل عسلی
بردگی فکری
اگر چه پیشینه ی برده داری به هزاران سال می رسد و امروزه ظاهراً به نظر می آید که از برده و برده داری خبری نیست اما با نگاهی خالی از تعارف و تکلفات دست و پا گیر باید اذعان داشت که برده داری تنها در قالب و شکل خود دچار تحول شده ولی محتوای آن تغییری نکرده و درب باغ سبز دنیا کماکان بر همان پاشنه می چرخد. در گذشته معیارهایی وجود داشت که بر اساس آن اشخاص آزاد به برده تبدیل می شدند و در مواردی نیز بردگان این فرصت را پیدا می کردند که به آزادی دست یابند.
برده زاده بودن، اسیر شدن در جنگ، درماندگی و ناتوانی در پرداخت غرامت، ورشکستگی و گرسنگی و خطر مرگ، در راه ماندن و گم کردن مسیر سفر و دور افتادن از شهر و دیار و به دست حرامیان افتادن و… در گذشته معمولاً سرنوشتی جز بردگی را برای انسان ها رقم نمی زد و کسانی که به هر دلیل به بردگی تن می دادند در انتخاب جا و مکان و شغل و همسر و در مواردی حتی غذا و پوشاک از خود اختیاری نداشتند و سفر کردن بدون اجازه ی ارباب نیز برای آنها حکم سرکشی و طغیان را داشت. بردگان در بسیاری از موارد ناگزیر به کتمان اعتقادات، باورها، احساسات و استعدادها و آرزوهای خود بودند و بعضاً مانند حیوانات نشانه گذاری می شدند تا صاحب و مالک آنها مشخص باشد و اگر مثلاً در جریان جنگ ها و مسافرت ها و مأموریت هایی که انجام می دادند کشته می شدند یا خطایی مرتکب می شند، تکلیف آنها روشن باشد.
بردگان در صورت لزوم و به دستور ارباب خود با کسانی می جنگیدند که شخصاً با آنها هیچگونه دشمنی و خصومتی نداشتند، آنها معمولاً ناگزیر به انجام رفتارهایی بودند که به آن باور نداشتند، از غذا خوردن، ازدواج کردن، مسافرت و گاه حتی گفتگو کردن لذت نمی بردند چرا که تصمیم گیری برای جنگ و صلح و رفتار و گذران زندگی و ازدواج و مسافرت و تجارت و سخن گفتن آنها به اراده و خواست و منافع اربابشان بستگی داشت. (ادامه…)