یادداشت سردبیر
اسماعیل عسلی
فرش قرمز زیر پای کتاب
برای پی بردن به تفاوت‌های موجود میان نوشته و سخنرانی باید گشت و گذاری توأم با تأمل در فضای فرهنگ شفاهی و فرهنگ مکتوب داشته باشیم تا به ارزش کتاب و مطالعه و فرهنگی که نتیجه‌ی کتابخوانی است پی ببریم. تقدم گوش سپردن به سخنرانی یک طرفه نسبت به مطالعه آثار مکتوب از نشانه‌های فرهنگ شفاهی است و معمولاً کسی که سخن می‌گوید نسبت به کسی که می‌نویسد بیشتر مرتکب خطا می‌شود و دقیقاً به همین دلیل است که سخنرانان دانا در عین برخورداری از اعتماد به نفس بالا و اشراف بر موضوع، ترجیح می‌دهند قبل از ایراد سخنرانی یادداشت‌برداری کنند و ترتیب و قاعده‌ای بر ای سخنان خود قائل شوند. چرا که سخنران گاهی تحت تأثیر هیجانات نشأت گرفته از بطن و محتوای سخن و یا در واکنش به ابزار احساسات مستمعین، دست و پای خود را گم می‌کند و به دام اغراق، مهمل‌گویی و پرگویی می‌افتد و احتمال خطایش افزایش پیدا می‌کند. از جمله آفات سخنوری این است که همواره بخشی از آنچه شنیده می‌شود فراموش می‌گردد و بخشی از آن بد فهمیده می‌شود. در مجالس سخنرانی عده‌ای می‌روند و عده‌ای می‌آیند و طبیعی است که موفق به درک کامل سخنرانی نمی‌شوند. بیشترین تکذیب‌ها و تردیدها و پوزش‌ها به سخنرانی مربوط می‌شود به آثار مکتوب کسانی که در مراسم یادبود درگذشتگان ناگزیر به ایراد سخنرانی هستند از رفت و آمدها و بی‌توجهی‌ها و توجه محدود و مقطعی مخاطبان رنج می‌برند و کمتر اتفاق افتاده که در چنین مجالسی بتوان یک سخنرانی مبسوط و درست و حسابی ایراد کرد. در چنین مجالسی آنچه قابل شنیدن و دنبال کردن است نکات کوتاه و متنوع و پراکنده است. از همه‌ی اینها گذشته تأثیر سخن به دلیل همراهی با احساسی که گوینده به آن تزریق می‌کند در ابتدا بسیار بالاست و به تدریج از تأثیرش کاسته می‌شود. سخنرانان معمولاً پس از مخاطب‌سنجی به انتخاب و طرح موضوع می‌پردازند. به همین دلیل سخنرانی در جمع افراد کم‌اطلاع و کسانی که بیشتر برای بهره‌مندی از ثواب اخروی در برخی محافل شرکت می‌کنند و اساساً کاری به محتوای سخن ندارند، بسیار آسان است و برعکس سخنرانی در جمع اهل علم و مطالعه که برای وقت خود ارزش قائل هستند و همواره نگاهی منتقدانه و توأم با تحلیل به شنیده‌ها و دیده‌های خود دارند خیلی دشوار است. این روزها برعکس گذشته اغلب سخنرانان از ترس اینکه مبادا سخنانشان توسط وسایل گوناگون ارتباطی ضبط و برای همگان پخش شود خیلی احتیاط می‌کنند و کسانی که به این موضوع مهم توجه نداشته باشند سخن توأم با تصویر آنان اسباب تفرج و سرگرمی و خنده‌ی این و آن می‌شود. (ادامه…)