سرمقاله
اسماعیل عسلی- سردبیر
صرفه‌جویی را از آب شروع کنیم
تصویب افزایش هزینه‌ی آب مصرفی شاید برای برخی خوشایند نباشد اما از این جهت که شاید به مدیریت مصرف بیانجامد می‌توان روی تأثیرات مثبت دراز مدت آن حساب باز کرد. در عین حال به نظر می‌رسد که هدررفت آب خصوصاً در شهرها بیش از آن که پیوندی معنادار با نیاز واقعی مردم داشته باشد به عادات و رفتارهای خارج از چارچوب‌های استاندارد برمی‌گردد. در کشور ما تقسیم‌بندی آب هنوز اجرایی نشده به این معنا که مردم برای بسیاری از مصارف خود از آب تصفیه شده شهری استفاده می‌کنند. ضمن این که لوله‌کشی فاضلاب در شیراز هنوز به اتمام نرسیده تا بتوان برای بهره‌برداری از فاضلاب و پساب‌خانه‌ها برنامه‌ریزی کرد. از طرفی اداره آب و فاضلاب شاید به دلیل کمبود نیرو نظارت چندانی بر نحوه‌ی استفاده ساکنان آپارتمان‌ها از آب ندارد چرا که در برخی از آپارتمان‌ها هر کسی برای خودش منبعی نصب کرده و با پمپ جداگانه‌ای آب را به طبقه محل سکونت خود می‌رساند در حالی که قاعدتاً باید یک منبع اصلی در پشت بام وجود داشته باشد و آب به وسیله‌ی یک پمپ بدون صدا به پشت بام هدایت شود و از آنجا بین آپارتمان‌ها تقسیم گردد. با این وضع همواره به میزان چندین هزار لیتر آب در چندین منبع محبوس می‌ماند که با توجه به غیبت برخی همسایگان در بازه‌های زمانی مختلف از لحاظ بهداشتی هم درست نیست. صرف نظر از این موضوع، آلودگی صوتی ناشی از کارکرد چندین پمپ به صورت همزمان برای ساکنان طبقات پایین آپارتمان ایجاد مزاحمت می‌کند. در حالی که اداره آب و فاضلاب یا شهرداری باید انبوه‌سازان را موظف کنند تا از پمپ‌های بدون صدا برای انتقال آب استفاده نمایند. در برخی آپارتمان‌ها کنتور اشتراکی آب وجود دارد که با توجه به میزان متفاوت مصرف و دانگی بودن هزینه‌ی آب برای ساکنان بدون در نظر گرفتن میزان مصرف آنها با عدالت سازگاری ندارد چرا که ممکن است یک خانواده به دلیل حضور دائم مصرف بالایی داشته باشد و خانواده‌ای دیگر حتی در طول ماه هم در خانه نباشد. مشکل دیگر که در برخی از مناطق نسبتاً قدیمی‌تر شیراز در خصوص آب وجود دارد کهنگی شبکه لوله‌کشی است که به نفوذ فاضلاب به مدار آب مصرفی می‌انجامد و درجه‌ی سختی آب را بالا می‌برد. به طوری که در برخی از مناطق مردم ناگزیر هستند دو بار در سال پکیج تأمین کننده آب گرم و شوفاژ خود را سرویس کنند. بگذریم از این که هر کسی دستش به دهانش می‌رسد از دستگاه‌های تصفیه کننده‌ی آب هم استفاده می‌کند که سالانه حداقل ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان هزینه‌ی تعویض قطعات آن را می‌پردازد. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که اغلب خانواده‌ها به طور متوسط بابت مصرف آب مقدار زیادی هزینه می‌کنند که در صورت نظارت صحیح هم می‌توان هزینه‌ی خانواده‌ها بابت مصرف آب را کاهش داد و هم کاری کرد که هدرروی آب به حداقل برسد.
یکی از اشتباهات رایج در بحث مصرف آب، پیوند دادن میزان مصرف به میزان بارندگی است در حالی که برخی کشورها که سالانه بیش از ۳۰۰۰ میلیمتر بارندگی دارند نیز بهتر از ما در مصرف آب صرفه‌جویی می‌کنند. در گذشته‌های دور که مردم رابطه‌ی تنگاتنگی با طبیعت داشتند مصرف آب معقول‌تر بود چرا که با چشم خود میزان آبی که در جوی‌ها و برکه‌ها و چشمه‌ها و رودخانه‌ها وجود داشت را می‌دیدند و دسترسی به آب هم به اندازه‌ای دشوار بود که کمتر اتفاق می‌افتاد خانواده‌ای فراتر از میزان نیاز خود آب انبار کند. وجود قنات‌ها مانع از کاهش سفره‌های زیرزمینی و فرونشست زمین و خشک شدن دشت‌های حاصلخیز می‌شد و آب و نان به اندازه‌ای مورد احترام بود که مردم خود را مجاز به هر گونه رفتاری با این نعمت‌های بی‌بدیل نمی‌دانستند. هر چند وجود سدها و لوله‌کشی آب موجب بهداشتی شدن آن و سهولت دسترسی به آن گردیده اما نباید موجب هدررفت آب شود. اینجاست که نهادهای متولی باید به موازات توصیه ها و ارائه‌ی راهکارها از طریق تشویق و تنبیه، اقدامات پیشگیرانه برای مدیریت مصرف آب توسط خود شهروندان را مطمح نظر قرار دهند! متأسفانه غیرواقعی بودن هزینه‌ی آب مصرفی مانند غیرواقعی بودن بهای بنزین به هدررفت آن انجامیده است که در شرایط فعلی که مردم با تنگناهای زیاد معیشتی مواجه هستند نمی‌توان برای آن تدبیری اندیشید اما زمانی که شرایط کشور از حالت بحرانی خارج شد باید تمهیداتی در جهت تشویق شهروندان به مصرف بهینه‌ی آب اندیشیده شود. مصرف بهینه و حرکت در جهت اقتصاد مقاومتی را باید از آب شروع کرد.